Astma jest w wielu przypadkach chorobą alergiczną, a nadwrażliwość układu odpornościowego może być uwarunkowana rozmaitymi czynnikami. Wyjątkowym typem astmy alergicznej jest tzw. astma aspirynowa. Na czym polega jej mechanizm? Czy astma aspirynowa dotyczy wyłącznie kwasu acetylosalicylowego? Jakie leki są dozwolone dla pacjentów z astmą aspirynową?
Astma aspirynowa – co to jest i na czym polega?
Problem astmy aspirynowej dotyczy nadwrażliwości organizmu na działanie kwasu acetylosalicylowego. Niemniej jednak wielu specjalistów wskazuje, że ta postać astmy wiąże się z uczuleniem na część niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Astma aspirynowa ujawnia się najczęściej pomiędzy 30. a 40. rokiem życiem i znacznie częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn. Ryzyko rozwoju tej nadwrażliwości jest znacznie większe u astmatyków, którym towarzyszą takie niedogodności jak przewlekły katar, zmiany zapalne zatok przynosowych czy polipy nosa i zatok.
Kwas acetylosalicylowy i większość NLPZ odpowiada za hamowanie cyklooksygenazy COX-1 i COX-2, co skutkuje syntezą prostaglandyn będących mediatorami stanu zapalnego. Niemniej jednak u osób nadwrażliwych na aspirynę i inne NLPZ prostaglandyny nie są syntezowane, a następuje wzmożenie produkcji leukotrienów cysteinylowych (Cys-LT). Ich nadmierna ilość powoduje reakcje ze strony układu oddechowego w postaci skurczu oskrzeli, co powoduje m.in. napady duszności, uciążliwy kaszel i zmniejszenie wydolności.
Astma aspirynowa – czy dotyczy wyłącznie aspiryny?
Nie ulega wątpliwościom, że astma aspirynowa jest w głównej mierze uwarunkowana nadwrażliwością organizmu na kwas acetylosalicylowy i jego pochodne. Niemniej jednak mechanizm hamowania COX-1 i COX-2 za który odpowiada aspiryna, dotyczy też szeregu innych niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Dlatego też osoby z astmą aspirynową nie powinny sięgać po preparaty zawierające:
- ibuprofen,
- metamizol,
- naproksen,
- ketoprofen,
- diklofenak,
- nabumeton,
- piroksykam,
- fenylbutazon,
- propyfenazon,
- indometacynę,
- deksetoprofen,
- kwas tiaprofenowy,
- kwas mefenamowy.
Powyższe substancje są dostępne nie tylko w postaci monopreparatów, ale często występują jako składnik leków złożonych np. preparatów na grypę.
Jakie leki są dozwolone w astmie aspirynowej?
Niesteroidowe leki przeciwzapalne stanowią duże wsparcie podczas niespodziewanych dolegliwości bólowych. Czy nadwrażliwość układu odpornościowego sprawia, że astmatycy nie mają możliwości stosować NLPZ? Osoby z astmą aspirynową powinny stosować leki, które nie powodują hamowania COX-1 odpowiedzialnej za nadprodukcję Cys-LT i reakcje bronchospastyczną. Dlatego też w przypadku nadwrażliwości na kwas acetylosalicylowy przeważnie poleca się takie leki jak:
- nimesulid,
- salicylamid,
- chlorochinę,
- paracetamol,
- meloksykam,
- benzydiaminę,
- salicylan choliny,
- koksyby np. celekoksyb.
Odczulanie a astma aspirynowa
W niektórych przypadkach odczulanie na kwas acetylosalicylowy może okazać się wręcz niezbędne. Pacjenci borykający się z niektórymi chorobami reumatycznymi czy kardiologicznymi są poniekąd zmuszeni do stosowania aspiryny bądź innych NLPZ. Desensytyzacja jest wykonywana pod opieką lekarza. Podczas odczulania podaje się astmatykowi niewielkie dawki kwasu acetylosalicylowego, które z czasem są zwiększane. W ten sposób organizm stopniowo buduje tolerancję na działanie leku, co powoli zmniejsza ryzyko występowania bronschospastycznej reakcji uczuleniowej.
Bibliografia:
- Balińska-Miśkiewicz W. „Diagnostyka i leczenie astmy oskrzelowej u dorosłych.” Farmacja Polska 2009, 65(11): 793-803.
- Grzelewska-Rzymowska I., Zagdańska R. „Nadwrażliwość na aspirynę i inne niesteroidowe leki przeciwzapalne.” Pediatria i medycyna Rodzinna 2009, 3(5): 186-193.
- Kasper Ł., et al. „Częstość występowanai nadwrażliwości na niesteroidowe leki przeciwzapalne w populacji osób dorosłych chorych na astmę w Polsce – badanie epidemiologiczne.” Pneumonologia i Alergologia Polska 2009, 77: 431-439.
- https://www.mp.pl/pacjent/astma/wszystkooastmie/cowartowiedziec/45952,astma-aspirynowa
