Podczas napadu astmy należy działać szybko i zdecydowanie – tylko natychmiastowe udrożnienie dróg oddechowych pozwala zagwarantować choremu optymalną dozę bezpieczeństwa. Atak astmy może przerwać wyłącznie za pomocą leków. Które środki farmakologiczne są wskazane do doraźnego użycia?
Szybka i skuteczna pomoc w przypadku ataku astmy
Napad astmy to stan polegający na gwałtownym nasileniu objawów. W zaledwie kilku chwil dochodzi do wzrostu napięcia mięśniówki oskrzeli, rozwoju obrzęku i nadprodukcji wydzieliny oddechowej. Efektem tego jest zmniejszenie drożności dróg oddechowych, co skutkuje dusznością, napadami kaszlu i ograniczoną wydolnością. Brak możliwości przerwania napadu astmy może doprowadzić do śmierci chorego.
W celu doraźnego przeciwdziałania napadowi astmy rekomendowane są krótko działające β2-mimetyki SABA. Zastosowanie tego typu leków powoduje ograniczenie skurczu oskrzeli i ich rozszerzenie – preparaty zaczynają działać najpóźniej do 5 minut od momentu podania, przeważnie szybciej. Działanie β2-mimetyków SABA trwa przeważnie przez około 5 godzin. Ta grupa leków środków farmakologicznych jest rekomendowana również w ramach profilaktyki np. przeciwdziałania skurczom oskrzeli uwarunkowanych aktywnością fizyczną. Preparaty wykorzystywane w Polsce to fenoterol i salbutamol.
Drugą grupą produktów leczniczych stosowanych w doraźnym zwalczaniu ataku astmatycznego są tzw. antycholinergiki. Ich działanie opiera się na rozkurczu oskrzeli wskutek zablokowania receptorów muskarynowych i ograniczone wydzielanie acetylocholiny. Leki przeciwcholinergiczne są przeważnie używane w leczeniu skojarzonym z β2-mimetykami SABA – samodzielnie są zazwyczaj wykorzystywane w przypadkach nadwrażliwości o charakterze astmy czy okazjonalnych epizodów duszności. Antycholinergiki nie są rekomendowane do długotrwałego stosowania. Preparatem dostępnym w Polsce jest bromek ipratropium.
Czy glikokortykosteroidy nie sprawdzą się w trakcie ataku astmy?
Złożone preparaty na astmę, które stanowią połączenie glikokortykosteroidów (GKS) i długo działających β2-mimetyków LABA to leki rekomendowane do kontrolowania astmy. Przeciwzapalne działanie kortykosteroidów umożliwia wyciszenie występujących zmian zapalnych, co pozwala na profilaktyczne przeciwdziałanie atakom. Z kolei LABA wykazują podobne, rozkurczające działanie jak SABA. Różnica polega na tym, że tempo działania preparatów złożonych jest o wiele dłuższe i nie pozwalają na doraźną poprawę stanu chorego.
Warto jednak dodać, że farmakoterapia preparatami złożonymi powinna być skuteczna w ograniczeniu epizodów niespodziewanych i mimowolnych duszności. Regularne użycie GKS i LABA gwarantuje układowi oddechowemu optymalną ochronę przed nasileniem zmian zapalnych. Co to oznacza? Konieczność stosowania doraźnie działających leków antyastmatycznych może wskazywać m.in. na nieprawidłową aplikację leków złożonych, zbyt niskie dawki lub ich nieregularne użycie.
Prawidłowa technika użycia – podstawa skuteczności leków wziewnych
β2-mimetyki SABA i antycholinergiki są dostępne w postaci poręcznych inhalatorów, które są proste w obsłudze i umożliwiają szybkie dostarczenie cennych substancji czynnych do dróg oddechowych. Niemniej jednak kluczową rolę w uzyskaniu pożądanego efektu terapeutycznego odgrywa prawidłowa technika aplikacji leku. Wykonanie wziewu musi być skoordynowane z wdechem astmatyka – w przeciwnym razie lek nie dotrze do oskrzeli i nie wywoła efektu rozkurczającego. Dlatego też ważne jest, aby lekarz, farmaceuta lub opiekun pacjenta (np. rodzic w przypadku dziecka) wyjaśnił choremu istotę właściwego stosowania leków wziewnych. W przeciwym razie atak astmy może okazać się niebezpieczny dla życia.
Bibliografia:
- Likońska A., Kowalki ML., Chałubiński M. „Zmiany w zaleceniach Światowej Inicjatywy na Rzecz Zwalczania Astmy (GINA) 2019 – ważne modyfikacje sposobu leczenia.” Alergia Astma Immunologia 2019, 24(3): 112-118.
- Balińska-Miśkiewicz W. „Astma oskrzelowa u dzieci – odrębności diagnostyczno-terapeutyczne.” Farmacja Polska 2010, 66(7): 504-513.
