Astma jest chorobą układu oddechowego, która polega na przesadnym skurczu oskrzeli i wyzwoleniu uczucia duszności. Etiologia astmy nie jest jednorodna – przyczyną występowania mogą być rozmaite czynniki. W jaki sposób dochodzi do rozwoju astmy? Co może stanowić jej źródło?
Jaki czynniki mogą powodować rozwój astmy?
Występowanie astmy jest w większości przypadków efektem nadwrażliwości organizmu na obecność lub oddziaływanie konkretnego czynnika. Kontakt z alergenem prowadzi do reakcji alergicznej – nadmierna produkcja i uwalnianie przeciwciał IgE sprawia, że organizm stara się zwalczyć potencjalnie zagrożenie. Wynikiem tego jest skurcz oskrzeli i nadmierne napięcie mięśniówki gładkiej oraz wzmożona produkcja wydzieliny oddechowej. W rezultacie astmatyk boryka się z takimi symptomami jak duszność, kaszel, ból w klatce piersiowej, spadek wydolności, przesadne zmęczenie i rozdrażnienie.
Jakie czynniki mogą przyczynić się do rozwoju astmy? Można je podzielić na kilka grup. Pierwszą, najczęściej kojarzącą się z chorobą astmatyczną, są czynniki związane ze środowiskiem zewnętrznym:
- pyłki roślinne
- nadmierny stres
- zwierzęca sierść
- dym papierosowy
- zimne i suche powietrze
- zarodniki grzybów i pleśń
- niektóre produkty spożywcze
- wysiłek fizyczny o dużej intensywności
- leki (np. kwas acetylosalicylowy – astma aspirynowa)
- zanieczyszczenia powietrza (np. smog, substancje chemiczne)
Warto też dodać, że osoby cierpiące z powodu innych chorób alergicznych (np. alergie pokarmowe, atopowe zapalenie skóry, katar sienny) wykazują większe szanse rozwoju astmy.
W wielu przypadkach astma może stanowić efekt odziedziczenia choroby. Dzieci mające rodziców i/lub rodzeństwo z problemem astmy są o wiele bardziej narażone na jej występowanie. Warto też dodać, że astma częściej dotyka mężczyzn, osób otyłych oraz z mniejszymi lub większymi nieprawidłowościami dotyczącymi układu oddechowego (np. wady anatomiczne zatok).
Oprócz atopowej i dziedzicznej postaci astmy istnieje też postać niealergiczna. W jej przypadku podłożem problemów są infekcje układu oddechowego, które mogą być spowodowane przez bakterie i wirusy np. przewlekłe zapalenie oskrzeli. Jednak nie tylko choroby wywołane przez patogeny mogą być powodem rozwoju astmy. Takie problemy jak beryloza, pylica czy zmiany obturacyjne płuc również mogą doprowadzić do występowania astmy.
Czy można zapobiec rozwojowi astmy?
W przypadku astmy dziedzicznej i alergicznej trudno mówić o zapobieganiu rozwoju. Jednak w pozostałych przypadkach istnieje szansa na zminimalizowanie ryzyka występowania zmian zapalnych w obrębie układu oddechowego. Do profilaktycznych działań należą:
- regularna aktywność fizyczna
- kontrola prawidłowej masy ciała
- unikanie dymu tytoniowego i niepalenie papierosów
- odpowiednie zabezpieczenie przed zanieczyszczeniami powietrza np. stosowanie masek w miejscu pracy
Wykrycie astmy atopowej w młodym wieku i początkowym etapie zaawansowania daje większe szanse na przeprowadzenie skutecznego odczulania. Wówczas istnieje opcja, aby zminimalizować nadwrażliwość organizmu na oddziaływanie szkodliwego alergenu. W przypadku astmy uwarunkowanej wadami anatomicznymi można zdecydować sie na wykonanie operacji pozwalającej na skorygowanie występujących anomalii, co zagwarantuje przywrócenie optymalnego stanu i funkcjonalności układu oddechowego.
Jak kontrolować astmę?
Kontrolowanie choroby jest formą leczenia – oprócz unikania kontaktu z czynnikiem wyzwalającym atak astmatyczny należy zdecydować się na farmakoterapię. Wziewne preparaty na bazie glikokortykosteroidów i β2-mimetyków długo działających stanowi obecnie standard w zakresie nadzorowania kondycji układu oddechowego. Złożone leki przeciwastmatyczne umożliwiają łagodzenie zmian zapalnych i utrzymanie optymalnej drożności oskrzeli, co gwarantuje choremu dostateczną ochronę przed kolejnym napadem. Niemniej leki wziewne zawsze muszą znajdować się w zasięgu ręki astmatyka, aby w razie potrzeby (np. nieprzewidzianego kontaktu z alergenem) zapewnić organizmowi natychmiastową pomoc.
Bibliografia:
- Dadas-Stasiak E., Kalicki B., Jung A. „Najczęściej występujące przyczyny i rodzaje alergii u dzieci w świetle aktualnej epidemiologii.” Pediatria i Medycyna Rodzinna 2010, 2(6): 92-99.
- Balińska-Miśkiewicz W. „Diagnostyka i leczenie astmy oskrzelowej u osób dorosłych.” Farmacja Polska 2009, 65(11): 793-803.
- Andrzejak R., Poręba R. „Wpływ czynników środowiskowych na zwiększoną częstość występowania astmy oskrzelowej i innych chorób alergicznych.” Advances in Clinical and Experimental Medicine 2004, 13(4): 703-708.
