Leczenie farmakologiczne jest podstawą w astmie i stanowi jedyny skuteczny sposób, aby zapobiec dalszej progresji choroby. Jednak w niektórych przypadkach astma może być na tyle ciężka, że typowe leki przeciwastmatyczne nie przynoszą oczekiwanego wsparcia. Co sprawia, że farmakoterapia nie pomaga astmatykom? Jakie preparaty należy zastosować?

Astma lekooporna – co to jest?

Zdecydowana większość ataków astmatycznych ulega przerwaniu wskutek zastosowania leków. Natomiast długoterminowa farmakoterapia pozwala na kontrolowanie astmy i ogranicza szansę jej pogłębienia np. w postaci nasilenia intensywności objawów czy wydłużenia czasu ich trwania.
Niestety w niektórych przypadkach dochodzi do astmy lekoopornej, zwanej też ciężką, niekontrolowaną czy też trudną do leczenia. Ciężką postać astmy można rozpoznać po następujących oznakach:

• duże dawki złożonych leków przeciwastmatycznych nie powodują kontroli choroby, a jedynie krótkotrwałe złagodzenie występujących objawów,
• stan pacjenta odznacza się ciężkimi i częstymi zaostrzeniami, co wymaga m.in. hospitalizacji (min. 1 raz w roku) i stosowania doustnych glikokortykosteroidów (min. 2 razy w roku),
• objawy astmy ulegają dużemu nasileniu, co uniemożliwia ich kontrolowanie i prowadzi do utrudnienia pacjentowi codziennego funkcjonowania np. ataki duszności następują nocą i powodują wybudzenie ze snu,
• pogorszone wyniki analizy gazometrycznej krwi i badania czynnościowego płuc np. potwierdzenie hipoksji, wartość FEV1 poniżej 60%, zmienność dobowa PEF ponad 30%.

Istotną kwestią jest także fakt, iż astma lekooporna niejednokrotnie dotyczy osób dbających o własne zdrowie tj. stosujących przepisane leki, regularnie ćwiczących, odżywiających się zdrowo. Co więcej, astma niekontrolowana może się rozwinąć nawet u astmatyków, którzy rzucili już papierosy.

Jak leczyć ciężką postać astmy?

Zwyczajna astma jest kontrolowana przy pomocy wziewnych leków złożonych, które stanowią połączenie przeciwzapalnych glikokortykosteroidów, długo działających beta2-mimetyków oraz leków antycholinergicznych. Jednak astma lekooporna, co wskazuje sama nazwa, wymaga zastosowania zupełnie innych produktów leczniczych. Mowa tu o nowoczesnych lekach biologicznych, które oddziałują na proteiny odpowiadające za zmiany zapalne oskrzeli.

Leki biologiczne wykorzystywane do leczenia astmy lekoopornej to:

• Humanizowane i defukozylowane przeciwciało, które przyłącza się do podjednostki α receptora dla interleukiny 5 (IL-5), czyli benralizumab. Stosowanie tego leku prowadzi do aktywowania reakcji cytotoksycznych eozynofilów (apoptoza), co jest efektem oddziaływania komórek NK. Ten mechanizm działania sprawia, że benralizumab stosuje się przede wszystkim u pacjentów z eozynofilową postacią ciężkiej astmy.
• Podobne, ale jednak odmienne działanie przejawia lek zwany mepolizumabem. W tym przypadku mowa o humanizowanych przeciwciałach monoklonalnych, które są inhibitorami IL-5. Właściwości te sprawiają, że lek zapobiega powstawaniu nowych eozynofilów i tym samym przyczynia się do ograniczenia ich zbyt wysokiego poziomu.
• Ostatnim lekiem jest omalizumab, który jest humanizowanym i rekombinowanym przeciwciałem monoklonalnym. Omalizumab przejawia powinowactwo do przeciwciał IgE, które są głównym sprawcą zmian zapalnych w oskrzelach osób cierpiących na astmę. Podawanie leku zmniejsza ryzyko napadu astmy poprzez kontrolowanie poziomu przeciwciał IgE. Stosowanie omalizumabu sprawdza się w przypadku atopowej astmy lekoopornej – szczególnie polecany jest osobom z alergią całoroczną.

Korzyści ze stosowania biologicznych leków przeciwastmatycznych nie ograniczają się wyłącznie do poprawy stanu zdrowia pacjenta. Ich użycie umożliwia pacjentom zmniejszenie wielkości dawek glikokortykosteroidów i tym sposobem redukują ryzyko występowania skutków ubocznych.

Bibliografia:

1. Likońska A., Kowalki ML., Chałubiński M. „Zmiany w zaleceniach Światowej Inicjatywy na Rzecz Zwalczania Astmy (GINA) 2019 – ważne modyfikacje sposobu lecenia.” Alergia Astma Immunologia 2019, 24(3): 112-118.
2. Obojski A., Wełna P., Pawłowicz R. „Korzyści z leczenia omalizumabem wykraczające poza spodziewane efekty u 38-letniej chorej na ciężką postać astmy alergicznej.” Alergologia Polska 2016, 3(1): 2-5.
3. Panaszek B. „Przewlekła ciężka oporna na leczenie astma oskrzelowa.” Family Medicine & Primary Care 2012, 2: 270-275.
4. Bochenek G. „Astma ciężka i trudna.” Family Medicine & Primary Care 2007, 9(3): 688-692.