Astma to przewlekła choroba dróg oddechowych, która istotnie zmniejsza jakość życia pacjentów. Ostatnie lata badań zaowocowały wprowadzeniem na rynek leków biologicznych, skutecznych w leczeniu astmy. Jak one działają? Jakie leki biologiczne są dostępne w Polsce?

Astma to jedna z najpowszechniejszych przewlekłych chorób układu oddechowego. U jej podłoża leży proces zapalny w obrębie dróg oddechowych, wywołujący skurcz oskrzeli, wzmożone wydzielanie śluzu oraz pogrubienie ścian dróg oddechowych. Astma jest chorobą o znaczeniu globalnym. Jest źródłem licznych negatywnych konsekwencji dla zdrowia publicznego, a pacjenci cierpiący na tę chorobę często uskarżają się na ograniczoną aktywność życiową i zawodową oraz mniejszy komfort życia [1].

Czym są leki biologiczne?

Jedną z nowszych metod leczenia astmy jest stosowanie leków biologicznych. Taka terapia opiera się na przyjmowaniu wyspecjalizowanych związków o działaniu układowym. Jej celem jest zahamowanie czynników prozapalnych bądź mediatorów reakcji immunologicznych, które są odpowiedzialne za występowanie objawów astmy. Leki biologiczne są wytwarzane za pomocą nowoczesnych metod biotechnologicznych, wykorzystujących również inżynierię genetyczną. Wśród dostępnych obecnie leków biologicznych wyróżnia się:

• przeciwciała monoklonalne;
• białka fuzyjne;
• rekombinowane białka ludzkie;
• leki immunosupresyjny i/lub immunomodulujące [2].

Kto powinien stosować leki biologiczne?

Leki biologiczne nie są dedykowane wszystkim chorym na astmę. Jedynie część pacjentów ma wskazania do wdrożenia tego rodzaju terapii. Jeśli u chorego klasyczna forma terapii, oparta na wziewnych glikokortykosteroidach i długodziałających agonistach receptora beta, nie przynosi oczekiwanych rezultatów, wówczas można rozważyć leczenie biologiczne. W takim przypadku pacjent powinien zostać skierowany do odpowiedniej kliniki, która zajmuje się fenotypowaniem astmy. Istnieją bowiem różne fenotypy, inaczej odmiany, astmy, nieznacznie się od siebie różniące [2].

Jakie leki biologiczne na astmę są dostępne?

Większość chorych na astmę, dzięki dostępności skutecznych leków, osiąga zadowalające rezultaty, które łagodzą objawy ich choroby. Tymczasem istnieją również pacjenci, u których klasyczna forma terapii okazuje się nieskuteczna. U tej grupy zaleca się stosowanie leków biologicznych, w tym przeciwciał monoklonalnych anty-IgE. Przedstawicielem tej grupy jest omalizumab, który jest aktualnie jedynym lekiem biologicznym zarejestrowanym w Polsce i finansowanym przez NFZ do leczenia astmy [2].

Jak działa omalizumab?

Omalizumab to humanizowane przeciwciało monoklonalne. Wytwarzany jest za pomocą technologii rekombinacji DNA wyodrębnionego z linii komórek jajnika chomika chińskiego. Jego mechanizm działania opiera się na wiązaniu do właściwego regionu niezwiązanych immunoglobulin IgE. Wynikiem tego jest obniżenie poziomu wolnych IgE, co z kolei zapobiega ich wiązaniu do komórek tucznych i bazofili. Skutkiem takiego działania jest zahamowany wyrzut mediatorów zapalnych. Objawy astmy oskrzelowej wówczas nie rozwijają się. Omalizumab to lek podawany we wstrzyknięciu podskórnym. Obecnie na rynku występuje on tylko w jednym produkcie leczniczym o nazwie Xolair [3,4].

Czy istnieją inne leki biologiczne do leczenia astmy?

Na polskim rynku omalizumab jest jednym lekiem biologicznym dostępnym w leczeniu astmy. Tymczasem w Europie zarejestrowano także dwa inne związki — mepolizumab oraz reslizumab. Są to przeciwciała monoklonalne przeciwko interleukinie 5. Jednocześnie warto zaznaczyć, że w trakcie badań są kolejne leki biologiczne. Znajdują się one już na 3 etapie, co oznacza, że można w niedalekiej przyszłości spodziewać się ich dostępności na rynku. Choć ilość dostępnych leków biologicznych na astmę jest niewielka, należy pamiętać, że ta dziedzina medycyny dotychczas skupiała się na innych schorzeniach, głównie reumatologicznych czy onkologicznych. Leczenie astmy za pomocą leków biologicznych to owoc ostatnich lat pracy naukowców. 

Bibliografia:

1. A. J. Sybilski, Astma niekontrolowana, Alergoprofil, 2021,17(1):17-20.
2. M. Łukaszyk, et al., Leczenie biologiczne w astmie ciężkiej/trudnej. Alergia Astma Immunologia 2013, 18 (2): 86-90.
3. N. C. Thomson, et al., Omalizumab: Clinical Use for the Management of Asthma”, Clin. Med. Insights Circ. Respir. Pulm. Med.,2012,6:27–40.
4. Charakterystyka Produktu Leczniczego Xolair
5. https://www.termedia.pl/pulmonologia/Prof-Andrzej-Fal-jakie-leki-biologiczne-w-astmie-,26900.html (dostęp z dnia 14.03.2022)