Leki doraźne stosowane w leczeniu astmy

Astma, czyli dychawica oskrzelowa, to choroba przewlekła, w której główną cechą jest zapalenie oskrzeli. Pacjenci powinni regularnie stosować leki, aby unikać zaostrzenia choroby, w tym ataków astmy. W przypadku pojawienia się ataku, pacjent powinien zastosować leki doraźne, które powodują szybki rozkurcz oskrzeli i ułatwiają oddychanie.

U pacjentów, którzy regularnie i systematycznie przyjmują leki rozszerzające oskrzela oraz przeciwzapalne, bardzo rzadko dochodzi do zaostrzeń i ataków astmy. Warto jednak wiedzieć, że do wyzwolenia ataku astmy dochodzi w poniższych sytuacjach:

infekcja górnych dróg oddechowych
stosowanie niektórych leków – np. aspiryny
po kontakcie z alergenami – pyłki, sierść, kurz
po kontakcie z czynnikami drażniącymi – dym, chemikalia, drażniące zapachy itp.
Wysiłek fizyczny
silny stres
po zjedzeniu pewnych pokarmów lub zawartych w nich konserwantów

W przypadku pojawienia się zaostrzenia choroby i ataku astmy, pacjent powinien zastosować leki wziewne, a w niektórych przypadkach również doustne lub dożylne.

Do leków wziewnych zaliczamy:

krótko dzialające b2-mimetyki – fenoterol i salbutamol – leki I rzutu w leczeniu napadu astmy
bromek ipratropium

Do leków doustnych zaliczamy:

glikokortykosteroidy – prednizon,

Do leków dożylnych (podawanych wyłącznie w obecności personelu medycznego) zaliczamy:

glikokortykosteroidy – np. hydrokortyzon
krótko działające b2-mimetyki – np. salbutamol

Leki wziewne stosowane doraźnie

Krótko działające b2-mimetyki, to leki I rzutu w leczeniu doraźnym napadów astmy. Ich działanie opiera się na pobudzaniu receptorów b2-adrenergicznych zlokalizowanych w oskrzelach. Dzięki temu dochodzi do rozszerzenia oskrzeli i rozkurczu mięśni gładkich ściany oskrzeli.

Podawanie ich drogą wziewną mocno ogranicza pojawienie się działań niepożądanych, jednak należy liczyć się z tym, że podawane w dużych dawkach, mogą doprowadzić do pobudzenia również receptorów b1-adrenergicznych (zlokalizowanych w sercu), co przyczyni się do tachykardii, wzrostu ciśnienia krwi, rozdrażnienia, niepokoju i uczucia kołatania serca.

B2-mimetyki po podaniu wziewnym, zaczynają działać już po kilku minutach, a ich efekt utrzymuje się do 4-6 godzin.

Bromek ipratropium, to kolejny lek, który może być stosowany wziewnie w celu przerwania ataku astmy. Blokuje on receptory M3 muskarynowe, co zmniejsza napięcie mięśni gładkich oskrzeli i prowadzi do rozkurczu. W wyniku tego działania, znacznie poprawia się wentylacja płuc.

Odczuwalna poprawa występuje po około 15 minutach od aplikacji, a maksymalne działanie osiągane jest po ok. godzinie. Efekt terapeutyczny utrzymuje się do kilku godzin.

I w tym przypadku, działania niepożądane to najczęściej tachykardia, ale również nadmierna suchość w jamie ustnej i gardle, zatrzymanie moczu i zaczerwienienie skóry.

Bromek ipratropium może występować w lekach wziewnych łączonych z b2-mimetykami – wówczas cechuje się większą skutecznością i szybkością działania.

Kortykosteroidy doustne

Kortykosteroidy doustne, ze względu na dużą liczbę działań niepożądanych, stosuje się możliwie jak najkrócej i tylko w przypadku zaostrzenia ataków astmy. Nie są one stosowane doraźnie, w celu przerwania ataku duszności.

Zasadą jest stosowanie kortykosteroidów doustnych tak krótko, jak to możliwe i jak najszybsze przestawienie pacjenta na leki podawane wziewne. Kortykosteroidy wziewne, przy prawidłowej aplikacji i stosowaniu się do zaleceń, praktycznie pozbawione są działań niepożądanych ogólnoustrojowych, takich jak:

osteoporoza
zaniki skóry
zaburzenia miesiączkowania
wzrost masy ciała
cukrzyca
kandydoza jamy ustnej
nadmierna potliwość itp.

Kortykosteroidy, dzięki swojemu silnemu działaniu przeciwzapalnemu, zmniejszają nadreaktywność oskrzeli i działają rozkurczająco.

Doustnie najczęściej stosuje się prednizon.

Salbutamol podawany dożylnie

W skrajnych przypadkach, kiedy stan pacjenta wymaga hospitalizacji, pacjentom w obecności personelu medycznego podaje się dożylnie salbutamol.

Może być on podawany podskórnie lub dożylnie, w stanach ciężkiego skurczu oskrzeli. W trakcie terapii, ze względu na duże ryzyko wystąpienia działań ubocznych, kontroluje się ciśnienie tętnicze krwi oraz puls pacjenta. Wskazana jest również tlenoterapia i podawanie potasu.